Ομοίωμα του ΕΝΩΣΙΣ

 

Μικρογραφία του “Ένωσης"

Το ατμόπλοιο Ένωσις (πρώην Owl, «Κουκουβάγια») ήταν μικρό τροχήλατο που μπορούσε να αναπτύξει ταχύτητα 16 κόμβων ατμοκίνητο πλοίο με βοηθητικό κατάρτι, κατασκευάστηκε το 1860, χωρητικότητα 438 τόνων, ταχύτητα 15 κόμβων. Αγοράστηκε στην Αγγλία τον Ιούλιο του 1867 για την κάλυψη των αναγκών της Κρητικής Επανάστασης του 1866. Ήταν αδελφό πλοίο με τα Αρκάδι, Κρήτη και Πανελλήνιον.

Ναυπηγήθηκε στην Αγγλία το 1860 με το όνομα «Owl» ως ταχυδρομικό πλοίο (ποστάλι).Αγοράστηκε στις ΗΠΑ όπως και τα ατμόπλοια «Αρκάδι» και «Κρήτη» κατά την έναρξη της Κρητικής εξέγερσης του 1866, υπό της "Κεντρικής Υπέρ Κρητών Επιτροπής", με χρήματα που προσέφεραν οι Έλληνες του Λονδίνου.

Πήρε το όνομα «Ένωσις» διότι η ένωση με την Ελλάδα ήταν ο απώτερος στόχος των εξεγερμένων Κρητών. Παρόλο που το σκάφος παρέμεινε επίσημα εμπορικό, το 120-μελές πλήρωμά του αποτελούταν από τμήμα πυροβολητών του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού και τμήμα σκαπανέων για τις συρράξεις. Έφθασε έγκαιρα στην Ελλάδα και χρησιμοποιήθηκε αμέσως για τη μεταφορά εφοδίων και εθελοντών προς την επαναστατημένη Κρήτη, υπό την κυβέρνηση σπουδαίων εμποροπλοιάρχων της εποχής, όπως ο Ν. Σουρμελής, ο Γ. Παυλίδης και ο Β. Ορλώφ, βοηθούμενοι από πεπειραμένους κρήτες πλοηγούς, όπως ο Γ. Χατζηγρηγορακάκης και ο Π. Τσαρδής, τροφοδότησαν επί ενός και πλέον έτους την κρητική επανάσταση, εκτελώντας πλείστους επιτυχημένους πλόες παρά τον στενό αποκλεισμό των κρητικών ακτών από τα πολυάριθμα τουρκικά πλοία.

Νικόλαος Σουρμελής

 

Οι συνεχείς επιτυχίες του πλοίου «Ένωσις» έκαναν τους Τούρκους να το θεωρήσουν ως μια ταπείνωση για τον στόλο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και έτσι ο Σουλτάνος έθεσε το θέμα της σύλληψής του πλοίου. Κλήθηκε να υπηρετήσει στο οθωμανικό ναυτικό ο ικανός Βρετανός κυβερνήτης Άυγουστος Κάρολος Χόβαρτ (γνωστός μετ' έπειτα ως Χόβαρτ Πασάς) τον οποίο ο Σουλτάνος προήγαγε σε υποναύαρχο και του ανέθεσε αμέσως την οργάνωση του οθωμανικού στόλου. Στη συνεχεία, του έδωσε ως κύρια αποστολή να συλλάβει το πλοίο «Ένωσις» και να το βυθίσει με οποιοδήποτε κόστος. Για το σκοπό αυτό, δόθηκε στον Χόβαρτ η ναυαρχίδα του οθωμανικού ναυτικού «Χουδαβενδικιάρ», μια φρεγάτα εξοπλισμένη με 50 πυροβόλα όπλα. Ο Χόβαρτ, γνωρίζοντας πως το ελληνικό ποστάλι θα επέστρεφε από την αποστολή του στην Κρήτη στο λιμάνι της Σύρου και εκτιμώντας ορθώς ότι έχει πολύ μικρή πιθανότητα να κυνηγήσει ένα ταχύτερο πλοίο σαν κι αυτό, στρατολόγησε το ακόμα ταχύτερο καταδρομικό ατμόπλοιο «Ιτζεδδίν» και έστησε ενέδρα στα ανοιχτά, κοντά στο ελληνικό νησί, με τη φρεγάτα του και ένα ακόμα συνοδευτικό πολεμικό πλοίο, δίνοντας εντολή στο «Ιτζεδδίν» να καταδιώξει το πλοίο «Ένωσις» και να το παρασύρει προς τον τόπο της ενέδρας. 

 ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΕΩΣ

Στις 2 Δεκεμβρίου 1867, το ατμόπλοιο «Ένωσις» επιστρέφοντας από την Κρήτη πέφτει στην παγίδα του Χόβαρτ όπου παρασύρθηκε από το «Ιτζεδδίν» και συναντάει τα άλλα δύο πλοία βάλλοντα εναντίον του, με τον Χόβαρτ να επιβαίνει στο «Χουδαβενδικιάρ» και να διευθύνει ο ίδιος την επίθεση αυτή. Ο κυβερνήτης του πλοίου «Ένωσις» Νικόλαος Σουρμελής αναλαμβάνει δράση και αντιπυροβολεί. Με την πρώτη βολή συντίβει τον αριστερό τροχό του «Ιτζεδδίν», με μια δεύτερη βολή θερίζει το κατάστωμα της ναυαρχίδος σαστίζοντας το πλήρωμα και με μία ακόμα βολή συντρίβει δύο από τις λέμβους της φρεγάτας. Στη συνέχεια, το ελληνικό πλοίο εκμεταλλευόμενο την αταξία που επήλθε στα τουρκικά πλοία διέρχεται δια μέσου αυτών και σώο εισέρχεται θριαμβευτικά στο λιμάνι της Σύρου υπό τις φρενητιώδεις επευφημίες του πλήθους. Τότε ο Χόβαρτ απέκλεισε το λιμάνι της Σύρου ζητώντας την παράδοση του "κλέφτικου πλοίου" απειλώντας ότι διαφορετικά θα το βυθίσει στα νερά του λιμανιού. Όλοι οι παρόντες ναυτικοί, ακόμα και οι ψαράδες εξεγέρθηκαν, κατέλαβαν τον μόλο και ετοίμαζαν πυρπολικά για να χτυπήσουν την τουρκική ναυαρχίδα, αρνούμενοι να παραδόσουν το ελληνικό πλοίο στον Χόβαρτ. Η είδηση γρήγορα φτάνει και στην Αθήνα όπου ο λαός επαναστατεί και ζητά από την Ελληνική Κυβέρνηση να προστατέψει το λιμάνι της Σύρου. Έτσι πλέει προς το νησί η ελληνική ξύλινη φρεγάτα «Έλλάς», η μοναδική του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού εκείνη την εποχή, με τον κατάπλου της οποίας στο λιμάνι του νησιού, τα πλήθη ηρεμούν και επιστρέφουν το μόλο στις αρχές της τοπικής διοίκησης. Ο αποκλεισμός της Σύρου παρατάθηκε για ακόμα 40 ημέρες, ενώ οι εχθροπραξίες επεκτάθηκαν έως τις 9 Ιανουαρίου 1869, όταν η Κυβέρνηση Βούλγαρη με την επέμβση των Μεγάλων Δυνάμεων επέτυχαν τον τερματισμό της επαναστάσεως. Έκτοτε το ατμόπλοιο «Ένωσις» έγινε μέλος του ελληνικού στόλου και χρησιμοποιήθηκε ως βοηθητικό πλοιό έως ότου με τον χρόνο αχρηστεύθηκε και εγκαταλείφθηκε στις λάσπες του Πόρου από όπου και εκποιήθηκε αργότερα ως σίδηρος.

Πηγή: Wikipedia