ΠΟΤΑΜΟΠΛΟΙΪΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 5ο ΑΙΩΝΑ Π.Χ.
«Έρχομαι τώρα να αναφέρω εκείνο που κατά την γνώμη μου είναι το περιεργότερον από όλα όσα υπάρχουν εις την Βαβυλωνίαν....»
Με αυτά τα λόγια ξεκινάει την περιγραφή των στρογγυλών πλοίων του ποταμού Τίγρη στη Μεσοποταμία, ο Έλληνας ιστορικός Ηρόδοτος, ο οποίος επισκέφτηκε την Περσική αυτοκρατορία στα μέσα του 5ου αιώνα.
«Θώμα μέγιστον»
Έρχομαι τώρα να αναφέρω εκείνο που κατά την γνώμην μου είναι το περιεργότερον από όλα όσα υπάρχουν εις την Βαβυλωνίαν, μετά την ίδιαν την πόλιν εννοείται. Τα πλοία των ιθαγενών που κατεβαίνουν το ρεύμα του ποταμού διά να υπάγουν εις την Βαβυλώνα, είναι όλα στρογγυλά και δερμάτινα.
Τα κατασκευάζουν δηλαδή εις την Αρμενίαν που είναι εις την άνω Ασσυρίαν, κόβουν κλάδους από ιτιά και κάνουν τας πλευράς και έπειτα γύρω από αυτάς τεντώνουν απ’ έξω τομάρια ως κάλυμμα ως είδος πατώματος, ούτε το πλαταίνουν ώστε να ξεχωρίσει πρύμνη, ούτε το στενεύουν ώστε να σχηματισθεί πλώρη, παρά το κάνουν στρογγυλό(1), όπως γίνεται με την ασπίδα και το γεμίζουν με καλαμιά όλο το πλοίον, το φορτώνουν με εμπορεύματα και το αφήνουν να το παρασύρει το ρεύμα του ποταμού. Το κυριότερον εμπόρευμα, που μεταφέρουν προς τα κάτω, είναι πιθάρια με κρασί της Φοινίκης(2).
Το διευθύνουν δύο άνδρες που στέκονται ορθοί με δύο κουπιά και όταν ο ένας σέρνει προς τα μέσα το κουπί, ο άλλος το σπρώχνει προς τα έξω. Τα πλοία αυτά άλλοτε τα κατασκευάζουν πολύ μεγάλα και άλλοτε μικρότερα. Τα μεγαλύτερα μπορούν να μεταφέρουν και πέντε χιλιάδας τάλαντα(3) φορτίον. Μέσα εις το κάθε πλοίον υπάρχει ένας όνος (4) ζωντανός, εις δε τα μεγαλύτερα και περισσότεροι.
Όταν λοιπόν πλέοντες φθάσουν εις την Βαβυλώνα και διαθέσουν το φορτίον, τον σκελετόν του πλοίου και την καλαμιά τα πωλούν διά δημοπρασίας και τα τομάρια τα φορτώνουν επάνω εις τους όνους και φεύγουν πίσω διά την Αρμενίαν.
Διότι φυσικά δεν είναι δυνατόν με κανένα τρόπον να αναπλεύσουν τον ποταμόν ένεκα της ορμητικότητος του ρεύματος και ακριβώς δι’ αυτόν τον λόγον δεν κατασκευάζουν τα πλοία από ξύλα παρά από τομάρια. Και όταν οδηγούντες τους όνους φθάσουν πίσω εις την Αρμενίαν, κατασκευάζουν με τον ίδιο τρόπο άλλα πλοία.
______________________________________________________________________________
1. Τέτοια στρόγγυλα πλοία χρησιμοποιούν ακόμη και σήμερα οι ιθαγενείς εις τον Τίγρην και τον Ευφράτην και τα ονομάζουν «κούφας».
2. Αμπέλια δεν υπήρχον εις την Βαβυλώνα. Η Φοινίκη παρήγε φημισμένον κρασί. Το μετέφεραν διά ξηράς μέχρι του Ευφράτου, εκεί το εφόρτωναν εις τα στρογγυλά πλοία, που περιγράφει ο Ηρόδοτος και το έφερον εις την Βαβυλώνα.
3. Φαίνεται υπερβολικόν το βάρος διά τοιούτου είδους πλοία. Το τάλαντον είχε βάρος 26 περίπου χιλιογράμμων.
4. Ζωντανός διά να μη γίνει σύγχυσις με το μηχάνημα όνος, που εχρησίμευε για να έλκη βάρη.
Πηγή
Ηροδότου Ιστορία τόμος Ι 194
Εκδοτικός οίκος Ζαχαρόπουλου
Έκδοση 1939
Ο Ηρόδοτος περιγράφει στο πρώτο του βιβλίο την Περσική αυτοκρατορία κατά την διάρκεια της δυναστείας των Αχαιμενιδών. Εκείνη την Εποχή η Αυτοκρατορία είχε φθάσει στο ζενίθ της επέκτασης της και ήταν θαυμαστή για την οργάνωσή της. Υπήρχε ένα πολύ καλό οδικό δίκτυο στο οποίο ξεχώριζε η Βασιλική οδός, η οποία ξεκινούσε από την Περσέπολη και έφθανε κοντά στις ακτές του Αιγαίου στις Σάρδεις με συνολικό μήκος 2.700 χλμ.
Βασιλική οδός
Το πιο πιθανόν είναι ότι οι δύο έμποροι/ναυτικοί μετά την διάλυση του σκάφους τους περπατούσαν περί τα 1.000 χιλιόμετρα στην βασιλική οδό επί 38 μέρες περίπου από την Βαβυλώνα για να επιστρέψουν στην Αρμενία.
Πολλά εμπορεύματα μεταφέρονταν από την Μεσόγειο στον Ευφράτη και τον Τίγρη οδικώς μέσω της Συρίας προκειμένου να συνεχίσουν το ταξίδι τους στο νότο μέσω των δύο αυτών ποταμών. Δηλαδή ήταν συνδυασμένη μεταφορά, χερσαία και ποτάμια όπως συμβαίνει και σήμερα για τα εμπορεύματα που μεταφέρονται από την ενδοχώρα οδικώς στα ποτάμια λιμάνια κατεβαίνουν μέσω των μεγάλων ποταμών της Ευρώπης από την ενδοχώρα στα λιμάνια της Βορείου θαλάσσης.
Τα εμπορεύματα αυτά ήταν κυρίως κρασί από την περιοχή της Φοινίκης και μέταλλα σε τάλαντα (κάθε τάλαντο ήταν περίπου 26 κιλά).
Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι τα μεγάλα στρογγυλά πλοία μπορούσαν να μεταφέρουν 5.000 τάλαντα δηλαδή 130 τόνους, αλλά εκτιμάται ότι αυτό είναι υπερβολή.
Το ενδιαφέρον είναι ότι αυτά τα στρογγυλά πλοία τα χρησιμοποιούν ακόμα και σήμερα οι Ιθαγενείς στον Τίγρη και τα ονομάζουν «Γκούφας».